[vc_row][vc_column][vc_row_inner][vc_column_inner width=”1/6″][/vc_column_inner][vc_column_inner width=”2/3″][vc_column_text]
باتوم، اجزاء و نحوه کاربرد آن
باتون یا عصای طبیعتگردی و کوهنوردی که در اصطلاح عموم باتوم شناخته میشود، یکی از مهم‌ترین تجهیزات طبیعتگردی و کوهنوردی است که برای راهپیمایی در مسیرهای شیبدار و برفکوبی استفاده میشود. استفاده از باتوم موجب کاهش فشار ناشی از وزن بدن بر روی پاها و زانوها، کاهش خستگی، انتقال قسمتی از وزن بدن روی دست‌ها و افزایش حس تعادل برای جلوگیری از سُر خوردن یا زمین خوردن بهویژه در برنامه‌های کوهنوردی طولانیمدت میشود.
انواع باتوم
* باتومهای ثابت: طول این باتومها ثابت است و امروزه استفادهی کمتری دارند.
* باتومهای قابل تنظیم (تلسکوپی): باتومهای تلسکوپی از نظر کارایی در طبیعتگردی و کوهنوردی بهتر و ایمن‌تر است؛ چرا که در باتومهای تلسکوپی قابلیت مهم تنظیم ارتفاع باتوم وجود دارد. در پیمایش الزاماً از باتوم قابل تنظیم (تلسکوپی) استفاده می‌کنیم تا برای شرایط مختلف آن را تنظیم کنیم. باتومهای قابل تنظیم (تلسکوپی) بر اساس سیستم قفلشونده نامگذاری می‌شوند. با پیشرفت تکنولوژی در باتومهای تلسکوپی از ویژگی ضربه‌گیر (آنتیشُک) اسفاده میشود. این ویژگی به دلیل وجود فنر بهکار رفته در این باتومها، از نظر کاهش ضربه و فشار روی دست‌ها و ایجاد خستگی در ضربه‌های متوالی به دست‌ها مورد استفاده قرار میگیرند.
اجزای باتوم
در شکل زیر اجزای یک باتوم نشان داده شده است:
دسته باتوم: برای استفادهی باتوم آن را در دست میگیرند و از جنس عایق پلاستیک و لاستیک تهیه شده است.
بند حمایت: در قسمت بالای دستهی باتوم تسمه‌ای قابل تنظیم وجود دارد که دست از داخل بند حمایت باید عبور کند و دسته را بگیرد تا نیروی وزن را روی مچ دست تقسیم کند. نحوهی گرفتن دستهی باتوم به شکل زیر است:
بدنه اصلی: بدنهی اغلب باتومها از سه قسمت بالایی، میانی و پایینی تشکیل شده است و از جنس آلیاژهای فولاد (سنگین و بسیار مقاوم)، آلیاژ آلومینیوم (سبک و با مقاومت کم) یا تیتانیوم (سبک و بسیار مقاوم) و بهتازگی الیاف کربن (بسیار سبک و بسیار مقاوم) تهیه میشود.
دو یا سه قسمتی که بهصورت کشویی و دو به دو داخل هم فرو می‌روند حالت تلسکوپی را بهوجود می‌آورند.
سیستم قفل کننده: این قسمت از باتوم وظیفهی تنظیم اندازهی باتوم را دارد. امروزه سیستمهای قفل‌کنندهی متنوعی برای تنظیم ارتفاع وجود دارد.
سیستم قفل کننده چرخشی: در این نوع باتومها با تنظیم ارتفاع قسمتهای میانی و پایینی و با چرخاندن بهطرف چپ باز و بهطرف راست بسته میشود. از معایب این سیستم میتوان عملکرد نادرست در شرایط یخ زدن سیستم قفل کننده اشاره کرد.
سیستم قفل کننده کلیپسی: این نوع سیستم راحتترین سیستم قفلشونده میباشد. در این نوع سیستم با تنظیم ارتفاع قسمتهای میانی و پایینی باتوم با بستن کلیپس، سیستم قفل میشود.
گُل باتوم: قطعه‌ای پلاستیکی برای جلوگیری از فرو رفتن باتوم در برف، گل و یا شن است. با توجه به شرایط مختلف محیطی میتوان گل باتوم مورد نظر را استفاده کرد.
سخمه: نوک سخمه از یک الماس تشکیل شده است که باعث فرو رفتن در برف یا زمین شده و از لغزش باتوم جلوگیری میکند. زمانی که از باتوم استفاده نمی‌کنید آن را جمع کرده و محافظ سخمه را نصب کنید تا به کسی یا جایی آسیب نرساند.
تنظیم طول باتوم
ارتفاع باتوم بر اساس “قد فرد” و “شیب مسیر” تنظیم میشود. برای کوهپیمایی روی سطح هموار، طوری طول را تنظیم کنید که وقتی نوک باتوم را روی زمین و در نزدیکی پایتان قرار میدهید زاویهی خمیدگی ۹۰ درجه در آرنجتان ایجاد شود. این طول برای تقریباً کل کوهپیمایی شما مناسب است.
در تنظیم ارتفاع باتوم، ابتدا قسمت سوم بدنه (قسمت نازکتر) را تا انتهای، حد مجاز بیرون بیاورید و برای تنظیم نهایی ارتفاع باتوم از قسمت دوم کمک بگیرید. فایدهی این امر این است که در دفعات بعد برای تغییر ارتفاع باتوم، میتوان فقط قسمت دوم را تغییر داد و این قضیه کار را راحت‌تر میکند. البته این اقدام برای باتومهای مرغوب که از آلیاژهای قوی و سبک استفاده کرده‌اند توصیه میشود. در سربالایی‌های طولانی، هر باتوم را به اندازهی ۵ تا ۱۰ سانتیمتر کوتاه کنید. با افزایش شیب، باتوم را کوتاه‌تر کنید. باتوم باید به شما در حرکت کردن کمک کند و موجب خستگی و درد ناحیهی شانه نشود، شما نباید احساس کنید شانه‌های شما در وضعیت غیر طبیعی قرار گرفته‌اند، موقعیت تحت فشار یا کشیدگی به سمت بالا به سمت بندهای کوله. اگر اینطور است شما باید باتومها را کوتاه‌تر کنید.
برای مسیرهای سرپایینی طولانی، هر باتوم را حدود ۵ تا ۱۰ سانتیمتر نسبت به مسیر مسطح بلندتر کنید. با این کار بدن شما برای تعادل بهتر در وضعیت صاف‌تری قرار می‌گیرد.
نحوه استفاده از باتوم
از باتوم به دو طریق استفاده میشود:
- حرکت باتوم، باتوم، پا، پا
در این نوع حرکت دو باتوم را ابتدا در جای قدم جلویی میگذاریم و سپس پاها را حرکت میدهیم.
- حرکت باتوم، پای مخالف باتوم، حرکت باتوم، پای مخالف باتوم
در این نوع حرکت حفظ تعادل بیشتری صورت می‌گیرد. ابتدا باتوم را به اندازهی یکقدم جلو گذاشته و متناسب با آن پای مخالف باتوم را حرکت داده و سپس همین حرکت را برای پا و باتوم دیگر انجام میدهیم.
مزایای استفاده از باتوم
- به حفاظت از زانوها کمک میکند
- عبور از رودخانه و مسیرهای شیبدار را آسانتر میکند
- انرژی را حفظ میکند و بهطور کلی سرعت را بالا می برد
- از افزایش بیرویهی ضربان قلب در ابتدای فعالیت جلوگیری میکند
- اگر بهطور صحیح استفاده شود در هنگام بالا رفتن حداکثر 20% و در موقع پایین آمدن حداکثر 30% از فشار وارد بر پاها و ستون فقرات کاسته میشود
- موجب افزایش حس تعادل میشود
- در مواقع ضروری میتوان در ساخت برانکارد، دفع خطر حیوانات و ثابت نگه داشتن عضو مجروح و شکسته شده (آتل) استفاده کرد.
معایب استفاده از باتوم
- دست شما را پر نگه میدارد
- صرف انرژی کلی را افزایش میدهد.
نکاتی مهم هنگام استفاده از باتوم
– استفاده از باتوم باید بهصورت جفت باشد، در غیر این صورت ممکن است آسیب جدی به فرد وارد کند.
– کوهنورد باید فاصلهی بین باتوم و بدن خود تا حد امکان کم کند و قدم برداشتن هنگام فرود باید کوتاه، کشش‌دار، و تا حد امکان آرام باشد (نه آنقدر آرام که موجب خستگی عضلات چهارسر ران و عضلات جلوی ران گردد)، هم‌چنین تا جایی که می‌تواند جلوی کشیدگی اندام‌ها را بگیرد.
– هیچگاه در درازمدت از باتوم بهصورت تکی استفاده نکنید، زیرا باعث ایجاد عارضه در بدن شما میشود.
– استفاده از باتوم در کوهنوردی، نباید همیشگی باشد و بهصورت عادت درآید. هم‌چنین نباید از آن در تمامی مسیرها استفاده کرد؛ بهخصوص استفادهی دائمی از باتوم در کودکان و نوجوانان جایز نیست.
– استفاده از باتوم در مسیرهای چه با شیب کم و در مسیرهای فنی یا با شیب زیاد لطفی ندارد. هم‌چنین در مسیرهای برفی پرشیب، باید از کلنگ یا تبر یخ استفاده شود.
– از دویدن در سراشیبی‌ها و برداشتن قدم‌های بلند بپرهیزید و در راه‌های باریک و خطرناک از طناب به عنوان کمک و حمایت استفاده کنید.
– باتوم را طوری حمل و استفاده کنید که در صورت نیاز به دستان‌تان و عدم نیاز به باتوم بتوانید آن را بهراحتی در کوله پشتی خود قرار دهید. در این صورت، قسمت تیز باتوم را به سمت پایین قرار دهید تا خطر یا مزاحمتی برای کوهنورد پشتی شما نداشته باشد.
منابع
طرح درس کارآموزی کوهپیمایی
گردآورنده : مجتبی معدنی پور[/vc_column_text][/vc_column_inner][vc_column_inner width=”1/6″][/vc_column_inner][/vc_row_inner][/vc_column][/vc_row]
